Öğrencilikten Profesörlüğe Giden Akademik Kariyer Basamakları 

Üniversite sonrasında gençler tarafından en çok konuşulan meselelerden biri kariyerdir. Kariyerini hangi alanda geliştireceği ve ileride hangi mesleği yapacağı bir öğrenci için hayati bir öneme sahiptir. Bu kariyer hedefleri arasından en çok tercih edilenlerden biri de akademik olandır. Akademik kariyer yolu, birçok öğrencinin hayallerini süsler. 

Öğrenciler akademisyen olarak, ilgilendiği ve bunca zaman okuduğu bölümle ilgili bilimsel araştırmalar yapabilmek ya da dersler vermek için uzun bir süreçten geçer. Akademik kariyer süreci ne kadar uzun ve zorlu olsa da kendini ideallerine adayan her öğrenci bu yolun sonunda bir noktada profesörlük ünvanına sahip olabilir. 

Akademik Kariyer Nedir? 

Üniversitede öğretim görevlisi, doçent ya da profesör olarak ders vermek isteyen her öğrencinin akademik alanda kariyer yapması gereklidir. Akademik kariyer basamakları, hayat boyu devam eder. Hemen ulaşıp bitirilebilecek bir süreç değildir. Hayatınız boyunca bu süreç içinde kendinizi geliştirip, okuyarak ve yazarak basamakları yavaş yavaş çıkabilirsiniz. Aynı zamanda bu süreç içinde üniversitelerde akademik kadrolara dahil olarak mesleğinizi de icra edebilirsiniz. 

Akademik Kariyer Basamakları 

Birçok öğrenci mezun olduktan sonra, üniversitelerde ders verme ve bir gün profesör olma hayali kurar. Bu bağlamda üniversite öğrencileri arasında “akademik kariyer basamakları nelerdir?” sorusu sıklıkla gündeme gelir. Akademik kariyer aşamaları arasında ilk sırada lisans öğrenimi yer alır. Üniversiteler tarafından verilen 4 yıllık eğitim sonucunda, lisans derecenizi alabilirsiniz. 

Sonrasında ise devlet ve üniversite tarafından şart koşulan yeterlilikleri sağlayarak tezli yüksek lisans programına başvurmanız mümkündür. Yüksek lisans yaptıktan sonrasında ise doktora, post-doktora, doçentlik ve profesörlük aşamalarını tek tek geçerek akademik kariyerinizde yükselebilirsiniz. 

Lisans Eğitimi: Akademik Temelleri Oluşturmak 

Profesör olma gibi uzun vadeli bir ideale ulaşma süreci öncelikle lisans eğitimi ile başlar. Akademik kariyerin belki de en önemli aşaması lisanstır. İstediğiniz, sevdiğiniz ve hayatınız boyunca araştırma yapmaktan bıkmayacağınız bir bölümden mezun olmanız çok önemlidir. Herhangi bir üniversitenin dört yıllık lisans bölümlerinden birini seçerek, akademik kariyerinizi başlatabilirsiniz. Dört yıl boyunca tüm derslerinizden yeterli puanı alarak mezun olduktan sonra, yöneleceğiniz alanı seçerek yüksek lisans programlarına başvuru yapmaya başlayabilirsiniz. 

Yüksek Lisans Derecesi: Uzmanlık ve Araştırma Becerileri Kazanmak 

Lisans programının tüm gerekliliklerini yerine getirerek mezun olan öğrencilerin bir sonraki adımı yüksek lisanstır. Yüksek lisans eğitimi sırasında mezun olduğunuz bölümün ilginizi en çok çeken alanına yoğunlaşabilirsiniz. Matematik, fizik ve tıpta akademik kariyer basamakları hemen hemen aynı koşulları içerir. Yüksek lisans yapmak için mezuniyet puanı, ALES ve yabancı dil sınavlarının sonuçları büyük bir önem taşır. 

Fakat her üniversite için puan barajı değişiklik gösterir. Örneğin bazı üniversiteler yabancı dil sınavında 50 puanı yeterli görebilirken, kimisi de 80 puan talep edebilir. Özellikle son zamanlarda yüksek lisans başvuru oranları fazlasıyla arttığından dolayı, puanların yüksek olması sizler ekstra bir kolaylık sağlar. Lisansüstü eğitim kazanan öğrenciler 1 yıllık bir ders süreci yaşarlar. 

Eğitim sürecinde bölümle ve çalışacağınız alanla ilgili birçok ders alarak bilgilerinizi genişletebilirsiniz. 1 yılın sonunda derslerden başarıyla geçen öğrenciler, bir sonraki yıl tez döneminin içine girer. Tez aşaması resmi olarak bir sene olsa da öğrencilerin ekstra bir sene daha uzatabilme hakkı mevcuttur. Yüksek lisans tezini yazdıktan sonra sizin ve danışmanınız tarafından belirlenen jürinin onayı için bir savunma gerçekleştirilir. Savunma sırasında teziniz için yazmış olduğunuz çalışmayı detaylı bir şekilde sunar ve onay alırsanız mezun olabilirsiniz. 

Doktora Programı: Bilimsel Araştırma ve Tez Hazırlığı 

Akademik basamaklar arasında en zorlu olanlarından biri doktora programıdır. Yüksek lisansını bitiren öğrenciler, gerekli koşulları sağlayarak tekrardan mülakata girer. Doktora mülakatını kazananlar için yine bir yıllık bir süreci başlar. Bu süreçten sonra doktora tezi yazma aşamasına geçilir. Doktora tezi yazmak için ideal olarak dört sene sunulur. Fakat bu süreyi 7 yıla kadar da uzatmak mümkündür. 

Doktora ve tez yazımı akademik kariyerin dönüm noktası olarak kabul edilebilir. Çünkü ilerleyen süreçler hangi unvanı alırsanız alın doktora unvanını asla kaybetmezsiniz. Örneğin; Profesör dahi olsanız “Dr. Profesör” olarak anılırsınız. Bu süreçte dileyen öğrenciler üniversitelerde araştırma görevlisi kadrolarına başvurarak, derslere dahil olabilir ve belli bir maaş alabilir. 

Tez aşamasında çalışmalarınız Tez İzleme Komitesi tarafından detaylıca incelenir. Komite, 6 aylık bir periyotla sizinle bir toplantı yapar ve gidişat hakkında bilgi alır. Tezini bitiren doktora adayı, yine jüri önünde savunmasını yapar. Teziniz kabul edilirse doktor (Dr.) unvanına sahip olabilirsiniz. 

Post-Doktora Araştırmaları: Akademik Deneyim ve İleri Araştırma 

Doktora sonrasında dileyenler kendini geliştirmek ve kadro bulma olasılığını artırmak için post-doktora programına da başvuru yapabilir. Post- doktora, doktora tezini vermiş olan kişilerin profesyonel olarak araştırmalarına devam etmesini sağlayan bir pozisyondur. Yaklaşık olarak 1 ila 3 yıl arasında bir zaman dilimini kapsayan program, isteğe göre yurt içinde ya da yurt dışında gerçekleştirilebilir. 

Araştırmalar için gerekli kaynaklar ise TÜBİTAK gibi kurumlar tarafından karşılanır. Fakat yurt dışı kaynaklar için AB projelerini takip etmeniz gereklidir. Bu programlara başvurup, kabul edilmek için sahip olmanız gereken koşullar şu şekilde sıralanabilir: 

• Doktora programından mezun olmak, 
• C1 seviyesinde yabancı dil bilgisi, 
• Akademik yayınlarınızın ve ders başarılarınızın yer aldığı bir özgeçmiş, 
• Profesör ve doçent hocalarınızın size akademik referanslar sağlaması, 
• Kişisel motivasyonlarınızı en iyi şekilde ifade etmek, 

Tüm bu koşulları sağlayan kişiler, gerekli kaynakları sağlayan kurumlara başvuru yaparak post-doktora sürecine başlayabilir. 

Doçentlik ve Profesörlük Yolu: Akademik Kariyerin Zirvesi 

Doktora ve post-doktorasını başarılı bir şekilde bitiren kişiler eğer üniversitelerde kadro bulursa, Yardımcı doçent olarak da bilinen dr. öğretim üyesi unvanına sahip olur. Bu kadro ve unvan sayesinde artık hoca olarak ders verebilir ve kimi projelerde yer alabilirsiniz. Yaptığınız çalışmalar ile ilgili bilimsel makale ya da kitap yazabilirsiniz. Sonrasında ise dilerseniz kadronuzu yükselterek doçent olabilirsiniz. 

Doçentlik unvanı kişiye YÖK tarafından verilir. YÖK’ün oluşturduğu jüri ile alanınızda yazmış olduğunuz yayınlar incelenerek, sözlü bir sınava tabii tutulursunuz. Bu aşamayı başarıyla geçen kişiler ise doçent unvanını kazanarak, göreve başlarlar. Doçent unvanına sahip olan akademisyenler kendi başına yayın hazırlama, öğrenci yetiştirme ve proje başlatma gibi alanlarda yetkindir. Doçent ünvanını aldığınızda hem derslere girer hem de yüksek lisans ve doktora öğrencilerine danışmanlık yaparsınız.  

Akademik kariyer başarıları arasında en sonuncusu ile profesörlüktür. 5 yıl boyunca Doçent olarak görev yapan kişiler, Profesör unvanını almaya hak kazanır. Profesör olan kişi artık akademik kariyerini tamamlamıştır. Üst düzey çalışmalar yapabilir, uluslararası yayınlar yazabilir, bölüm başkanı olabilir ya da yeni öğrenciler yetiştirmeye devam edebilirsiniz. Aynı zamanda ilerleyen süreçlerde dekanlık ve rektörlük kademelerine yükselerek, çalışma alanınızı daha da genişletebilirsiniz. 

Akademik kariyer aşamalarında başarılı olmak için size ilham verebilecek çalışmalara göz atmalı, uluslararası makaleleri incelemeli ve kendi alanında hakkındaki tüm yenilikleri mutlaka takip etmelisiniz. Aynı zamanda ücretsiz olarak indirip, üyelik oluşturabileceğiniz Pingpong University platformu sayesinde üniversite hayatı ile ilgili merak ettiğiniz her bilgiye ulaşabilirsiniz. Böylelikle mezun olmadan önce kendiniz için en uygun kariyer aşamalarını belirleyebilir, hedeflerinize doğru emin adımlarla ilerleyeceğiniz bir yol haritası oluşturabilirsiniz.